Opóźnienia rozwojowe dzieci wieku przedszkolnym

Każde dziecko ma indywidualne tempo rozwoju , a skala prawidłowego rozwoju jest stosunkowo

duża. W większości przypadków rodzice nie mają powodów do zmartwień, jednak niekiedy

maluchy odbiegają od swoich rówieśników. Aby w porę wychwycić wszelkie

nieprawidłowości, warto poznać symptomy wskazujące na prawdopodobieństwo

przekształcenia się problemów emocjonalnych, psychicznych i fizycznych w opóźnienia

rozwojowe. Jeśli rodzicowi wydaje się, że jego dziecko rozwija się wolniej niż powinno,

koniecznie należy to skonsultować ze specjalistą . Wczesne rozpoznanie problemu może pomóc

dziecku w wyrównaniu deficytów rozwojowych.  Dlatego warto otwarcie rozmawiać z rodzicem o wyraźnych niepokojących symptomach funkcjonowania dziecka w przedszkolu.

 

1.Rozwój mowy – opóźnienia

 

Problemy z mową to najczęściej spotykane opóźnienie w rozwoju. Trudności

z wysłowieniem oraz ze zrozumieniem słyszanych informacji może mieć wielorakie podłoże.   Wolniejsze tempo rozwoju mowy może być spowodowane chociażby  kontaktem  z więcej niż jednym językiem lub powodem może być  trudności w uczeniu się lub

niedosłuch. Na kontakty społeczne wpływ może mieć również autyzm i inne zaburzenia

rozwoju. Jeżeli lekarz stwierdzi u dziecka opóźnienie w rozwoju mowy, konieczna może być

terapia językowa. Bardzo ważne  jest, by rodzice codziennie rozmawiali z maluchem

i zachęcali go do śpiewania oraz powtarzania wyrazów oraz częste czytanie dziecku  książek .   Opóźnienia w nauce mowy można nadrobić, ale lepszym wyjściem

jest zauważenie w porę pierwszych sygnałów alarmowych, że maluch nie nadąża

za rówieśnikami.

 

 

2. Zdolności motoryczne – opóźnienia

 

Niektóre dzieci mają trudności z rzucaniem piłki lub czynnościami wymagającymi większej

dokładności, takimi jak kolorowanie obrazka. Przyczyny takich problemów są różne.

Najczęściej winien jest brak odpowiedniej stymulacji w młodszym wieku lub autyzm.

Niekiedy odpowiedzialne są problemy ze wzrokiem lub zaburzenia dotykające mięśni, które

zakłócają ich koordynację. Leczenie opóźnień zdolności motorycznych zależy od przyczyny

problemów. Zwykle polega ono na zachęcaniu dziecka do aktywności fizycznej. Jak poznać,

że zdolności motoryczne dziecka są zbyt mało rozwinięte? Trzyletnie dziecko może często się

przewracać oraz mieć trudności z wchodzeniem i schodzeniem po schodach. Typowe jest

także ślinienie się i niewyraźna mowa, a także problemy z korzystanie z małych przedmiotów,

na przykład z budowaniem wieży z 4 klocków. Z kolei czteroletnie dziecko może mieć

trudności z rzucaniem piłką ponad głową, podskakiwaniem w miejscu, jazdą na rowerku,

chwytaniem kredki pomiędzy kciukiem a palcem wskazującym oraz budowaniem wieży z

więcej niż 4 klocków. W przypadku dzieci pięcioletnich problemy ze zdolnościami

motorycznymi mogą objawiać się niezdolnością do zbudowania wieży z 6-8 klocków,

dokładnego mycia zębów i umycia oraz wysuszenia dłoni. Maluchy mogą również mieć

kłopoty ze zdjęciem ubrań i trzymaniem kredki w dłoni.

 

3. Społeczne i emocjonalne opóźnienia rozwojowe

 

Dzieci mogą doświadczyć problemów w interakcjach z dorosłymi i innymi dziećmi. Powody

takiego stanu są różne, od zaniedbania przez rodziców, po zaburzenia, takiego rodzaju jak

autyzm, zespół Aspergera lub syndrom Retta. W przypadku zaburzeń stosuje się zwykle leki

i specjalną terapię behawioralną. Wskazane jest także, by rodzice uczestniczyli w zajęciach,

które pomogą im nawiązać z dzieckiem więź emocjonalną. Pierwsze sygnały alarmowe

u dzieci trzyletnich to: minimalne zainteresowanie innymi dziećmi, trudności

z odseparowaniem się od rodziców oraz unikanie kontaktu wzrokowego. W przypadku dzieci

czteroletnich wyżej wymienione zachowania pogłębiają się. Maluchy reagują płaczem

na nieobecność rodziców, ignorują inne dzieci, nie reagują na słowa osób spoza rodziny,

łatwo wpadają w gniew i stawiają opór między innymi wobec korzystania z toalety.

Natomiast pięciolatki opóźnione emocjonalnie i społecznie przez większość czasu są smutne,

zgaszone, przestraszone lub agresywne. Niekiedy wachlarz ich emocji jest bardzo

ograniczony. Zwykle dzieci te nie są w stanie pozwolić rodzicowi oddalić się bez zrobienia

scen. Poza tym wykazują bardzo mało zainteresowania wymyślaniem zabaw i bawieniem się

z innymi dziećmi.

 

4. Rozwój poznawczy – późnienia rozwojowe

Problemy z myśleniem i zdolnościami poznawczymi mogą nastąpić na skutek defektów

genetycznych, czynników środowiskowych, chorób, przedwczesnego porodu, zaburzeń

układu nerwowego i niedotlenienia podczas porodu. Odpowiedzialny może być również

kontakt z alkoholem lub substancjami toksycznymi podczas ciąży matki, a nawet wypadek.

Im wcześniej rodzice zauważą opóźnienie, tym szybciej dziecku może udać się dogonienie

rówieśników. Leczenie tego typu opóźnień obejmuje zwykle terapię i specjalną edukację.

Jakie są sygnały alarmowe, wskazujące na opóźnienia dziecka w rozwoju poznawczym?

U trzylatka powodem do niepokoju mogą być trudności z narysowaniem koła, niewielkie

zainteresowanie zabawkami, a także brak zrozumienia prostych poleceń. Maluch może

również unikać zabaw wymagających wyobraźni. Podobnie wyglądają oznaki opóźnienia

u czterolatków. Dodatkowo można spodziewać się zupełnego braku zainteresowania grami

i zabawami interaktywnymi. Natomiast u pięciolatka można zauważyć brak zdolności do

skupienia uwagi na dłużej niż pięć minut. Dziecko z opóźnieniem poznawczym łatwo

dekoncentruje się. Większość opóźnień rozwojowych jest niegroźna, a dzieci zazwyczaj

doganiają rówieśników. Jeśli leczenie jest wdrożone odpowiednio wcześnie, nawet maluchy z

poważnymi opóźnieniami są w stanie nadrobić zaległości i w dalszym etapie życia rozwijać

się tak samo, jak pozostałe dzieci.